Historicus Joost Welten schreef het boek ‘De vergeten prinsessen van Thorn’. Hiervoor analyseerde hij vele duizenden handgeschreven brieven uit de achttiende eeuw, vooral in het Duits en Frans. Zijn persoonlijke missie: het dagelijks leven van deze adellijke dames met academische nuance in kaart brengen én inzichtelijk maken voor een breed publiek. Welten: ‘Dat laatste vind ik zelf de grootste uitdaging’.

Ik begon in de archieven van het stift Thorn die in Maastricht liggen. Daar vond ik de bouwtekeningen van het paleis van de vorstin-abdis, plus dikke pakketten brieven over de bouw ervan. Daarmee kon een reconstructie worden gemaakt van hoe het eruit moet hebben gezien, zowel van de buitenkant als van de binnenkant.
Dankzij die correspondentie werd me duidelijk dat Cunegonda van Saksen, de laatste vorstin-abdis van Thorn, zich intensief heeft bemoeid met haar paleis in Thorn en daar veel heeft verbleven. Volgens het gangbare beeld zou zij juist geen eigen hof hebben gehad, niet hebben geïnvesteerd in haar paleis en zelden in Thorn zijn geweest. Zij zou geen zelfstandige rol hebben gespeeld maar altijd bij haar broer, de keurvorst van Trier, hebben gewoond. Dat blijkt een negentiende-eeuwse mythe te zijn, toen vrouwen geen eigen plek in de geschiedenis mochten innemen.

Toen ik me realiseerde dat er dus een echt hofleven in Thorn was, ben ik op zoek gegaan naar schriftelijke sporen van zowel Cunegonda van Saksen als van de andere vrouwen van hoge adel die daar in de achttiende eeuw verbleven. Uitgerekend van deze vrouwen is relatief veel correspondentie bewaard gebleven.’
‘Bovendien had ik geluk. Uitgerekend in de afgelopen jaren is veel archiefmateriaal ontsloten, voor een deel zelfs op internet. Het privéarchief van Xavier van Saksen, de broer van Cunegonda, dat ongeveer honderdduizend brieven bevat, staat bijvoorbeeld online. Via de brieven van Cunegonda met Xavier en andere broers en zussen is het privéleven bijna van week tot week te volgen.’

‘Van het archief Merode – het op één na grootste familiearchief in België – is in 2014 een inventaris verschenen. Daardoor is dat archief ontsloten, dat in het Algemeen Rijksarchief in Brussel berust. In de 14.000 inventarisnummers bevindt zich veel correspondentie van en over vrouwen uit die grafelijke familie die in de achttiende eeuw in Thorn woonden. In beginsel schreven de vrouwen over alles: over hun reizen door Europa, over dansfeesten of dat ze op zoek waren naar geld om hun schulden te betalen.

Ook bij het archief van de familie Salm Salm had ik geluk. Dat archief bevindt zich nog in privébezit in Slot Anholt in Nordrhein Westfalen, Duitsland. Dat immense familiearchief is nog nauwelijks geraadpleegd voor onderzoek. In de zomer van 2017 ben ik daar voor het eerst, min of meer op de bonnefooi, naartoe gegaan, want ik wist niet wat ik er zou aantreffen. Ik wist alleen dat er prinsessen van Salm Salm in de achttiende eeuw in Thorn woonden. Pas ter plekke kon ik inventarissen inzien, die lang geleden met de hand zijn geschreven, in het lastig leesbare Kurrentschrift. Maar toen ik eenmaal stukken had aangevraagd, kwam de ene schat na de andere tevoorschijn: allemaal dikke bundels met privébrieven van vrouwen uit de achttiende eeuw, die nog nooit waren bestudeerd.’

‘We weten niet veel over het leven van vrouwen in de achttiende eeuw, want er zijn weinig bronnen die dat beschrijven. Een vrouw kon geen militaire functie bekleden en evenmin een functie in het staatsapparaat. Alleen in bijzondere situaties kon zij ondernemer worden. Doordat er voor vrouwen nauwelijks een plek was in het openbare leven, is er weinig over hen vastgelegd. Maar aan de hand van deze briefwisselingen is er toch veel informatie terug te vinden. In dit boek heb ik de vrouwelijke pendant blootgelegd van de mannelijke wereld van veldheren en staatsmannen. Uit mijn onderzoek komen deze vrouwen naar voren als zelfbewuste personen die belezen zijn, die muzikaal zijn en die brede interesses hebben. Daarom heb ik voor dit boek een vorm proberen te vinden waarin die vrouwen centraal staan.

Het boek is te koop in de boekhandel met ISNB 978 90 5615 528 5 en kost € 39.95. Zolang de voorraad strekt is het ook te koop in het Museum het Land van Thorn, Wijngaard 14 in Thorn.