Deel op Facebook

Officia Propria nobilium Virginum Thorensium

Door Rob van Acht

De abdij van Thorn was een wereldlijk stift dat als rijksvorstendom deel uitmaakte van het Heilige Roomse Rijk. De hoogadellijke dames of zusters kregen hier hun maatschappelijke en culturele ontwikkeling en werden onderricht in de uitvoering van het gregoriaans voor de dagelijkse viering van de liturgie gedurende het jaar.

Het handschrift dat in dit boek wordt beschreven is de “Officia Propria” uit ca. 1600, een zogenaamd Liber Ordinarius dat de rector van de school diende bij de uitvoering van de liturgie. De titel is heel fraai “Officia Propria nobilium Virginum Thorensium” ofwel “Het eigen Officie van de adellijke Maagden of Jonkvrouwen van Thorn”. De muziek en de liturgische handelingen van de eredienst in een wereldlijk vrouwenklooster van Benedictinessen worden er in beschreven.
Het handschrift onthult de sporen van oude tradities, locale heiligenfeesten, plaatselijke gebruiken, de verstrekking van eregaven en het verloop van de talrijke processies. Het is vooral een belangrijke bron voor de eredienst in een vrouwenklooster, waarlijk een vroege getuigenis van feminisme ‘avant-la-lettre’. Er is een muzikale rijkdom aan Gregoriaanse gezangen met bv. de Maria-mis door de kanunniken uit het klooster bij het bezoek aan het plaatselijke Ittervoort tijdens de Kruisprocessie, het middelnederlandse lied “Christus is opgestanden” met pasen en het tweestemmige kerstlied “Puer nobis nascitur”.
Het tweede gedeelte van het boek bevat de transcriptie van het incipit (begin) van alle gezangen, de vertaling van de latijnse tekst in het nederlands en de reproductie van de drie muzikaal/liturgische handschriften.

Over de auteur
De auteur Rob van Acht vond de inspiratie voor dit boek in zijn muzikale achtergrond en het feit dat zijn familie afkomstig was uit Thorn. Hijzelf speelde in zijn jeugd als fluitist in de bekende Harmonie St. Michael uit Thorn, waar zijn vader Alfons van Acht dirigent was. Zijn muzikale opleiding kreeg hij in Amsterdam aan het conservatorium in dwarsfluit en orkestdirectie en aan de Universiteit van Amsterdam in de muziekwetenschap.
Gedurende meer dan 40 jaar was hij als musicoloog werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, als conservator van de muziekinstrumentencollectie van het Haags Gemeentemuseum en vanaf 1981 ook als docent voor muziekakoestiek aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.
Het afscheid van zijn muzikale loopbaan vond plaats in 2011, waarna hij zich opnieuw kon wijden aan dit boek vanuit zijn eerdere onderzoek naar de muzikaal-liturgische handschriften van de adellijke abdij van Thorn met de “Officia Propria” als het belangrijkste. De inhoud van dit boek is een welwillende uitnodiging tot een boeiend bezoek aan de historie van het midden-limburgse Thorn. Het boek kan worden besteld via de e-mail: rob.vanacht@gmail.com voor € 38,- (incl. porto). Betaling op rek.nr. 3661281 t.n.v. R.J.M. van Acht, Den Haag.